प्रयोग आणि प्रयोगाचे प्रकार

प्रयोग आणि प्रयोगाचे प्रकार in Marathi Grammar is one of the important chapter for All Competitive Exams Like MPSC , Police Bharti , Talathi Bharti

Solve All the Important Questions of Marathi Grammar based on Topic : प्रयोग आणि प्रयोगाचे प्रकार. This is Marathi Grammar Test useful for MPSC , Police Bharti , Talathi Bharti , Van rakshak Bharti , Arogya Sevak Bharti , Post Bharti and Krushi Sevak Bharti

प्रयोग आणि प्रयोगाचे प्रकार या प्रकरणावर आधारित खालील प्रश्न सोडवा

Notes on Prayog ani Prayogache Prakar

प्रयोग म्हणजे काय ?

कर्ता कर्म आणि क्रियापद यांच्यात जो संबंध असतो त्याला प्रयोग असे म्हणतात.

कर्ता – वाक्यात जो क्रिया करतो तो कर्ता असतो

कर्म – वाक्यातील क्रिया ज्याच्यावर घडते ते कर्म असते.

कर्म असण्यावरून वाक्याचे पडणारे प्रकार – 

काही वाक्यात कर्म असते – त्यांना सकर्मक वाक्य म्हणतात

काही वाक्यात कर्म नसते – त्यांना अकर्मक वाक्य म्हणतात 

प्रयोगाचे प्रकार का पडले? 

वाक्यातील क्रियापद हे कर्त्यानुसार,  कर्मानुसार किंवा दोघांनुसार बदलते किंवा नाही यावरून प्रयोगाचे प्रकार पडले आहे.

प्रयोगाचे 3 मुख्य प्रकार आहेत.

• कर्तरी प्रयोग
• कर्मनी प्रयोग
• भावे प्रयोग

कर्तरी प्रयोग – 

वाक्यातील क्रियापद जर कर्त्यानुसार बदलत असेल तर तो कर्तरी प्रयोग असतो.

अशा वाक्यात कर्म आहे की नाही यावरून या प्रयोगाचे 2 उप प्रकार पडतात.

सकर्मक कर्तरी प्रयोग 

या वाक्यात कर्म असते

उदा.

• राम आंबा खातो
• निशा चित्र काढते 

अकर्मक कर्तरी प्रयोग 

या वाक्यात कर्म नसते

उदा.

• मला काकडी आवडते
• विमान वर उडाले

कर्मणी प्रयोग – 

वाक्यातील क्रियापद जर कर्मानुसार बदलत असेल तर तो कर्मणी प्रयोग असतो.

नवीन कर्मणी प्रयोग 

कर्त्याकडून क्रिया घडली आहे असा उल्लेख असतो.

उदा

• मुलांकडून खिडकी फुटली
• शाळेकडून सर्व विद्यार्थ्यांचा सन्मान करण्यात आला.

समापन कर्मणी प्रयोग 

क्रिया पूर्ण झाली आहे असे दर्शवलेले असते

• रवीचा अभ्यास करून झाला
• निलेशचे सर्व कामे करून झाले

शक्य कर्मणी प्रयोग 

या प्रयोगातून शक्यता, सामर्थ्य, इच्छा, अपेक्षा या गोष्टी व्यक्त होतात.

• आजीला आता चालवते
• मला पुढे बोलावले जाणार नाही

पुराण कर्मणी प्रयोग –

हा प्रयोग मराठीत कमी वापरला जातो कारण संस्कृत जर्मनी प्रयोगा नुसार हा प्रयोग घेतला आहे.

• नळे इंद्रासी असे बोलिजेले

भावे प्रयोग – 

प्रयोगातील क्रियापद कर्ता आणि कर्म या दोघांनुसारही बदलत नाही. या प्रयोगाचे दोन उपप्रकार पडतात.

सकर्मक भावे 

वाक्यात कर्म असते

• भीमाने हत्तीला ओढले
• शिक्षकाने विद्यार्थ्याला बोलावले

अकर्मक भावे 

वाक्यात कर्म नसते

• त्याने जेवून घ्यावे
• सुरेशने सर्व सांगावे

प्रयोग आणि प्रयोगाचे प्रकार – Question Set

Test on Prayog ani Prayogache Prakar

---

किती मार्क्स मिळाले मित्रांनो ? तुमचे मार्क्स पटापट कंमेंट करून सांगा – बघू कोणाचा किती अभ्यास झाला आहे ?